Meten = weten
Een succesvolle behandeling van overgewicht of obesitas begint met een helder vertrekpunt.
Objectief in kaart brengen
Stap 2 in het 5-stappenplan
Een succesvolle behandeling van overgewicht of obesitas begint met een helder vertrekpunt. Pas wanneer je precies weet hoe ernstig het overgewicht is en welke factoren bijdragen, kun je samen met je patiënt een effectief behandelplan opstellen. In deze stap breng je objectief in kaart hoe ernstig het overgewicht is, welke gezondheidsrisico’s er spelen en welke factoren bijdragen aan de gewichtstoename.
Identificeren van patiënten met overgewicht
Tijdig herkennen is belangrijk
Voor een effectieve begeleiding is het belangrijk om patiënten met overgewicht en obesitas tijdig te herkennen in het Huisartsen Informatie Systeem (HIS). Dit kan door te selecteren op basis van de juiste ICPC-codes (International Classification of Primary Care). Daarbij is het verstandig om ook te letten op aandoeningen die vaak samenhangen met obesitas, zoals diabetes type 2 of hoge bloeddruk.
Staan de Body Mass Index (BMI) en de buikomvang van je patiënt nog niet geregistreerd in het HIS? Dan is het belangrijk om deze eerst te meten. Een goede identificatie vormt de basis voor een gerichte en effectieve behandeling in de huisartsenpraktijk (multidisciplinaire richtlijn Obesitas, 2023).
Pas als duidelijk is hoe ernstig het overgewicht is en welke factoren bijdragen, kun je samen met je patiënt een behandelplan op maat maken.
Keuzewijzer
Bepaal welke behandelopties en vergoeding jouw patiënt heeft met dit handige hulpmiddel.
1. Bepaal de Body Mass Index (BMI)
BMI is de internationaal gebruikte meetmethode die laat zien of het gewicht gezond is in relatie tot de lengte. BMI = Gewicht in kilogram / (lengte in meters)²
- De BMI helpt vast te stellen of er sprake is van overgewicht, obesitas of ernstige obesitas.
- Gebruik de BMI-tool van het Voedingscentrum om dit eenvoudig te berekenen.
2. Buikomvang meten
Een verhoogde buikomvang geeft extra inzicht in het risico op hart- en vaatziekten en diabetes type 2.
Zo meet je de buikomvang correct:
Gebruik een flexibel meetlint. Meet halverwege tussen de onderste rib en de bovenkant van het bekken. Laat je patiënt rechtop staan, ontspannen en uitademen. Houd het lint horizontaal, strak maar niet insnoerend.
- Richtlijnen Vrouwen (volwassenen): verhoogd risico > 80 cm, sterk verhoogd risico > 88 cm.
- Richtlijnen Mannen (volwassenen): verhoogd risico > 94 cm, sterk verhoogd risico > 102 cm.
3. Inventariseer mogelijke comorbiditeiten
Ga na of er aandoeningen aanwezig zijn die vaak samen voorkomen met obesitas. Denk bijvoorbeeld aan:
- Diabetes mellitus type 2 (suikerziekte)
- Hypertensie (hoge bloeddruk)
- Dyslipidemie (verhoogd cholesterol of andere vetten in het bloed)
- Slaapapneu (ademstops tijdens de slaap)
- Artrose (slijtage van gewrichten)
Door deze comorbiditeiten in kaart te brengen en de relatie met gewicht duidelijk te maken, begrijpt je patiënt beter waarom behandeling van overgewicht belangrijk is.
4. Breng onderliggende oorzaken en factoren in kaart
Gewichtstoename is zelden het gevolg van één enkele oorzaak. Vaak spelen meerdere factoren tegelijkertijd een rol. Het is belangrijk om deze samen met je patiënt te verkennen.
Mogelijke oorzaken zijn onder andere:
- Leefstijl: ongezond eetpatroon, weinig beweging of slaaptekort.
- Mentale gezondheid: stress, depressie of emotioneel eten.
- Medicijngebruik: bepaalde antidepressiva, antipsychotica of diabetesmedicatie kunnen gewichtstoename veroorzaken.
- Hormonale afwijkingen: bijvoorbeeld een trage schildklier (hypothyreoïdie) of PCOS (polycysteus ovariumsyndroom).
Door deze factoren bespreekbaar te maken, ontstaat er meer inzicht in de achtergrond van het overgewicht. Dat helpt om de behandeling beter af te stemmen op de persoonlijke situatie van je patiënt. Lees meer over de oorzaken van obesitas.
Hoe kom je achter de oorzaak?
Meet, weeg & weet
Om een effectieve behandeling te starten, is inzicht in de oorzaken van gewichtstoename essentieel. Deze oorzaken bespreek je samen met je patiënt.
Een praktische manier om dit te doen is met de checklist op www.checkoorzakenovergewicht.nl.
- De checklist bevat stellingen over leefstijl, mentale gezondheid, medicijngebruik, hormonale factoren en familiegeschiedenis.
- De lijst is ontwikkeld samen met experts en helpt zowel jou als je patiënt snel inzicht te krijgen in mogelijke oorzaken.
- Gebruik de uitkomsten als startpunt voor een gesprek en om de behandeling beter af te stemmen.
Van meten naar behandelen
Door BMI, buikomvang, comorbiditeiten én oorzaken in kaart te brengen, maak je het probleem concreet en bespreekbaar. Zo leg je samen met je patiënt een stevig fundament voor stap 3: Adviseren en motiveren.
Adviseren en motiveren
Ontdek de drijfveren van je patiënt en vergroot de kans op een duurzame gedragsverandering. Hoe pak je het aan?
Hulpmiddelen
Maak gebruik van onze tool zoals voorlichtingsmaterialen, patiëntenplatform of nascholing. Alles wat je nodig hebt om je praktijk te ondersteunen.
Behandelopties
Obesitas vraagt om een aanpak op maat. Er zijn verschillende behandelopties die je kunt inzetten om je patiënt te ondersteunen bij gewichtsverlies en leefstijlverandering.
Het 5-stappenplan is opgesteld conform de multidisciplinaire richtlijn Obesitas. Bekijk een praktisch en verkort overzicht.