Aanvullende ondersteuning bij leefstijlverandering
Wanneer een leefstijltraject, zoals de GLI, na één jaar onvoldoende resultaat oplevert (minder dan 5% tot 10% gewichtsverlies, afhankelijk van het gewichtsgerelateerde gezondheidsrisico), kan de behandeling van het overgewicht worden uitgebreid met farmacotherapie. Dit houdt in dat er obesitas medicijnen worden ingezet als aanvullende ondersteuning bij leefstijlverandering.
In Nederland zijn momenteel vijf geneesmiddelen geregistreerd voor de behandeling van obesitas, waarvan er twee vergoed worden vanuit de verzekeraar. De obesitas medicatie is te categoriseren in drie werkingsmechanismen.
Voor wie is farmacotherapie geschikt?
Farmacotherapie kan worden overwogen bij:
- Volwassenen met een BMI ≥ 27 – <40 kg/m² in combinatie met gewichtsgerelateerde aandoeningen (zoals diabetes type 2, hypertensie of slaapapneu) en/of een buikomvang van ≥102 cm (mannen) of ≥88 cm (vrouwen)
- Volwassenen met een BMI ≥ 40 kg/m² zonder bijkomende risicofactoren.
Medicatie wordt altijd ingezet naast leefstijlinterventie en nooit als vervanging. De keuze voor een specifiek middel hangt af van de effectiviteit, kosten, mogelijke comorbiditeiten en contra-indicaties en voorkeuren van je patiënt.
Medicatie voorschrijven in de huisartspraktijk is facultatief. Verwijs je patiënt naar een ziekenhuis met een obesitascentrum of een internist gespecialiseerd in de behandeling van obesitas indien de behandeling niet in de huisartspraktijk kan plaatsvinden.
De rol van huisarts en POH
Samenwerking met andere zorgprofessionals
Als huisarts of praktijkondersteuner begeleid je jouw patiënt bij leefstijlverandering en bespreek je of farmacotherapie een passende vervolgstap kan zijn. Samenwerking met andere zorgprofessionals en een goede voorlichting over de werking en bijwerkingen van de medicatie zijn daarbij essentieel.
De drie werkingsmechanismen uitgelicht:
Werking op het beloningssysteem
- Naltrexon / Bupropion (Mysimba®)
Werking via het darmhormoon
- Liraglutide (Saxenda®)
- Semaglutide (Wegovy®)
- Tirzepatide (Mounjaro®)
Werking op vetopname in de darm
- Orlistat (Alli®/Xenical®)
Medicijnen (als aanvulling op GLI) in één overzicht:
1. Werking op het beloningssysteem:
Naltrexon/bupropion (tabletvorm)
Werkzame stoffen:
Naltrexon en bupropion
Geregistreerde indicatie:
Naltrexon/bupropion is geïndiceerd als aanvulling op een caloriebeperkt dieet en verhoogde lichamelijke activiteit, voor gewichtsbeheersing bij volwassen patiënten (≥ 18 jaar) met een aanvankelijke Body Mass Index (BMI) van:
- 30 kg/m² of meer (obesitas), of
- 27 kg/m² tot 30 kg/m² (overgewicht) in aanwezigheid van een of meer met gewicht verband houdende comorbiditeiten (bijv. risicofactoren voor diabetes type 2, dislipidemie of gereguleerde hypertensie)
Vergoede indicatie:
Indien 1 jaar GLI onvoldoende resultaat geeft: vergoed voor de volledige indicatie. Mag ingezet worden naast een GLP-1 receptoragonist.
Behandeling met naltrexon/bupropion moet na 16 weken te worden gestaakt als je patiënt niet ten minste 5% van zijn of haar aanvankelijke lichaamsgewicht heeft verloren.
NHG Standaard Obesitas
Naltrexon/bupropion wordt als gewichtsreducerend middel aanbevolen in de NHG Standaard Obesitas.
2. Werking via het darmhormoon:
Liraglitude (injectie)
Werkzame stof
Liraglutide 3,0 mg
Geregistreerde indicatie:
Liraglutide 3,0 mg is bij volwassenen geïndiceerd als aanvulling op een caloriearm dieet en verhoogde lichamelijke activiteit ten behoeve van gewichtsbeheersing bij volwassen patiënten met een aanvankelijke BMI (Body Mass Index) van:
- ≥ 30 kg/m² (obesitas), of
- ≥ 27 kg/m² tot < 30 kg/m² (overgewicht) die ten minste één gewichtsgerelateerde comorbiditeit hebben, zoals dysglykemie (prediabetes of diabetes mellitus type 2), hypertensie, dyslipidemie of obstructieve slaapapneu.
Vergoede indicatie:
Als 1 jaar GLI onvoldoende resultaat geeft: vergoed voor patiënten met een BMI≥ 40 kg/m² of een BMI ≥ 35 kg/m² in combinatie met gewichtsgerelateerde comorbiditeit. Je patiënt mag geen diabetes type 2 hebben. Je patiënt dient (nog) niet in aanmerking te komen voor bariatrische chirurgie.
Behandeling met liraglutide moet worden gestaakt als je patiënt na 12 weken gebruik van de dagdosering van 3,0 mg niet ten minste 5% van zijn of haar aanvankelijke lichaamsgewicht is kwijtgeraakt.
NHG Standaard Obesitas
Liraglutide 3,0 mg wordt als gewichtsreducerend middel aanbevolen in de NHG Standaard Obesitas.
Semaglutide (injectie)
Werkzame stof:
Semaglutide 2,4 mg
Geregistreerde indicatie
Semaglutide 2,4 mg is bij volwassenen geïndiceerd als aanvulling op een caloriearm dieet en meer lichaamsbeweging ten behoeve van gewichtsbeheersing, waaronder gewichtsverlies en op gewicht blijven, bij volwassenen met een aanvankelijke Body Mass Index (BMI) van
- ≥ 30 kg/m² (obesitas), of
- ≥ 27 kg/m² tot < 30 kg/m² (overgewicht) die ten minste één gewichtsgerelateerde comorbiditeit hebben, zoals dysglykemie (prediabetes of diabetes mellitus type 2), hypertensie, dyslipidemie, obstructieve slaapapneu of hart- en vaatziekte.
Geen vergoeding
NHG Standaard Obesitas
Semaglutide 2,4 mg wordt als gewichtsreducerend middel aanbevolen in de NHG Standaard Obesitas.
Tirzepatide (injectie)
Werkzame stof:
Tirzepatide
Geregistreerde indicatie
Tirzepatide is geïndiceerd als aanvulling op een caloriearm dieet en verhoogde lichamelijke activiteit ten behoeve van gewichtsbeheersing, inclusief gewichtsverlies en gewichtsbehoud, bij volwassenen met een aanvankelijke Body Mass Index (BMI) van
- ≥ 30 kg/m² (obesitas) of
- ≥ 27 kg/m² tot < 30 kg/m² (overgewicht) die ten minste één gewichtsgerelateerde comorbide aandoening hebben (bijv. hypertensie, dyslipidemie, obstructieve slaapapneu, hart- en vaatziekten, prediabetes of diabetes mellitus type 2).
Geen vergoeding
NHG Standaard Obesitas
Tirzepatide (GIP/GLP1-receptoragonist) wordt in de NHG Standaard Obesitas als gewichtsreducerend middel afgeraden omdat hier nog nauwelijks ervaring mee opgedaan is en er nog teveel onzekerheid is over de veiligheid van dit middel en de kosten zeer hoog zijn.
3. Werking op vetopname in de darm:
Orlistat (tabletvorm)
Werkzame stof:
Orlistat
Indicatie:
Orlistat is geïndiceerd in combinatie met een matig hypocalorisch dieet bij de behandeling van:
- BMI ≥ 30 kg/m²
- BMI ≥ 28 kg/m² met daarmee gepaard gaande risicofactoren
Geen vergoeding
NHG Standaard Obesitas
Orlistat wordt niet benoemd als farmacotherapeutische optie in de NHG Standaard obesitas.
Bariatrische chirurgie
Bij patiënten met ernstige obesitas kan bariatrische chirurgie worden overwogen.
Aanpak in 5 stappen
Effectieve behandeling van overgewicht begint met een gestructureerde aanpak. Dit stappenplan helpt zorgverleners om samen met de patiënt doelgericht te werken aan duurzame leefstijlverandering.
Gebruik hulpmiddelen
Maak gebruik van onze tool zoals voorlichtingsmaterialen, ons patiëntenplatform vetlastig.nl of nascholing. Alles wat je nodig hebt om je praktijk te ondersteunen.